Nosferatu [1922]

Κινηματογραφική Πρόταση της εβδομάδας

Nosferatu - F.W. Murnau [1922]

άρθρο του Γιώργου Ρούσσου

Στη Βρέμη της Γερμανίας, ο κτηματομεσίτης Κνόκ αναθέτει στον νεαρό υπάλληλό του Χούτερ, να ταξιδέψει στα Καρπάθια όρη, για να παραδώσει κάποια συμβόλαια στον μυστηριώδη Κόμη Όρλοκ, ο οποίος ψάχνει για σπίτι στην γερμανική πόλη. Πριν ακόμη φτάσει στο κάστρο του Κόμη, ο Χούτερ αντιλαμβάνεται τον τρόμο των κατοίκων του κοντινού χωριού. Κρυφά του δίνουν ένα βιβλίο σχετικά με τους βρικόλακες, που αρχικά βρίσκει διασκεδαστικό. Κάποια στιγμή θα συναντήσει τον Κόμη, που στην εμφάνιση δεν έχει μεγάλη σχέση με το ανθρώπινο είδος. Τα αυτιά του είναι μυτερά, το κρανίο του παραμορφωμένο και τα νύχια του μακριά. Παρουσιάζεται εξαιρετικά ευθύγραμμος και οι κινήσεις του χαρακτηρίζονται από εφιαλτική βραδύτητα. Όταν δει το φυλακτό του Χούτερ με τη φωτογραφία της όμορφης συζύγου του, της Έλεν, υπογράφει αμέσως το συμβόλαιο και αποκτά το παλιό σπίτι στη Βρέμη.

Σύντομα ο Χούτερ ανακαλύπτει ότι με το συμβόλαιο αυτό άνοιξε τον δρόμο στον ίδιο τον Τρόμο να έρθει στην πόλη του. Τη νύχτα, όταν ο αιμοδιψής Κόμης εμφανίζεται στο δωμάτιο του, η Έλεν ξυπνά στη μακρινή Βρέμη και φωνάζει το όνομα του συζύγου της. Κατόπιν ο Όρλοκ ξεκινά το ταξίδι του για τη Βρέμη. Ένας, ένας οι ναύτες του πλοίου που μεταφέρει τον Όρλοκ αρρωσταίνουν και πεθαίνουν. Αφού ο Όρλοκ φτάνει σχεδόν συγχρόνως με τον Χούτερ στη Βρέμη, η επιδημία εξαπλώνεται ταχύτατα στην πόλη. Αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό όλων των θυμάτων: πληγές στο λαιμό. Η Έλεν βρίσκει το βιβλίο των βρικολάκων του συζύγου της και διαβάζει εκεί ότι μόνον η θυσία μιας αθώας γυναίκας θα θέσει τέλος στο κακό. Αποφασίζει λοιπόν, να αναλάβει η ίδια τον ρόλο αυτό...

Λίγες ταινίες, έχουν επηρεάσει τόσο σημαντικά την ιστορία της 7ης Τέχνης και το υπέροχο "Νοσφεράτου", ανήκει δικαιωματικά σε αυτή την κατηγορία. Η ταινία-ορόσημο του κινήματος του γερμανικού εξπρεσιονισμού, που πραγματεύεται τον μύθο του Κόμη Δράκουλα από τον μεγάλο σκηνοθέτη Φρίντιχ Μουρνάου. Η υποβλητική ατμόσφαιρα, οι απόκοσμες φιγούρες και η αριστουργηματική φωτογραφία καθιστούν το Νοσφεράτου μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών!

Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Μπραμ Στόκερ "Δράκουλας", ο Μουρνάου και ο σεναριογράφος του Χέρνικ Γκαλέεν δημιούργησαν, ίσως τον πιο τρομερό εφιάλτη του κινηματογράφου. Στον πύργο τον Καρπαθίων, στις αλέες όπου η δαιμονική αμαξά τρέχει να μας συναντήσει, εκεί όπου μακάβριες πομπές παρελαύνουν χωρίς τέλος και μας διαπερνούν τα ανατριχιάσματα του φόβου. Το απόκοσμο εμφανίζεται κάτω από το φανταστικό και νιώθουμε ότι η αληθινή ζωή, όσο και η τρομακτική της πλευρά, φωτίζεται μπροστά μας.

Αρχετυπική ταινία της μυθολογίας τρόμου, ο «Nosferatu» είναι αναμφισβήτητα, μία κλασική ταινία. Οι σκοτεινές της εικόνες, η φιγούρα του βαμπίρ, ο ερεβώδης ρομαντισμός της, η μελαγχολική υποβλητική ατμόσφαιρά της διατηρούνται αλώβητες από την όποια φθορά του χρόνου.

Παράλληλα, ο «Νοσφεράτου» του Μουρνάου, είναι και μια ταινία σημαδιακή για την ιστορία του κινηματογράφου. Δημιούργησε ένα ολόκληρο είδος ταινιών τρόμου με κεντρικό ήρωα τον Απέθαντο. Όλες οι ταινίες με τον Δράκουλα που ακολούθησαν κατάγονται από αυτήν ακριβώς την βουβή γερμανική ταινία του 1922. Ωστόσο η μυθολογία της ταινίας επεκτείνεται και πέρα από την ιστορία που αφηγείται ή την αισθητική της...

Ο Νοσφεράτου δεν είναι μια απλή ταινία τρόμου. Το μυστήριο της ξεπερνάει τα πλαίσια της οθόνης και ενεδρεύει ακόμα και στο παίξιμο των ηθοποιών. Έτσι, η πληροφορία ότι ο ερμηνευτής του βαμπίρ, είναι ο ηθοποιός του μιούζικ χωλ Μαξ Σρεκ, αποδεικνύεται ότι είναι ηθελημένα λανθασμένη, ή μήπως όχι; Κανείς ποτέ δεν κατάφερε να μάθει τον λόγο. Κανείς ποτέ δεν κατάφερε να ξεσκεπάσει την ταυτότητα αυτού του θαυμάσιου ηθοποιού, που με μια μεγαλοφυής παράσταση, έμεινε για πάντα, στην Ιστορία. Έκαναν πολλές υποθέσεις, μίλησαν ακόμα και για τον ίδιο τον Μουρνάου. Τι κρύβεται πίσω από το πρόσωπο του Νοσφεράτου; Μήπως ο ίδιος ο Νοσφεράτου; Ερωτήματα που μένουν αναπάντητα και που οδήγησαν τον σπουδαίο, επίσης Γερμανό σκηνοθέτη, Βέρνερ Χέρτζογκ, να δώσει τη δική του εκδοχή του μύθου, με την ταινία του Nosferatu the Vampyre (1979) και πρωταγωνιστή, τον μεγάλο, Klaus Kinski, έχοντας στο πλευρό του, την υπέροχη Isabelle Adjani.

Ο Μουρνάου, μέχρι το 1931 και τον τραγικό του θάνατο στα 43 του, έκανε 21 ταινίες, από τις οποίες μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρία – τέσσερα σπουδαία φιλμ (Ο τελευταίος άνθρωπος, Φάουστ, Αυγή, Ταμπού). O "Νοσφεράτου" όμως, με τις ασυνήθιστες γωνίες λήψης  και με τους ήρωες να προσπαθούν να αποσπάσουν τον θεατή από το κέντρο της δράσης, είναι δικαίως, το αριστούργημά του.