ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: [Faust] του J.W. Goethe

επιμέλεια - απόδοση στα ελληνικά: Μαρία Ροδοπούλου

Ο Johann Wolfgang Goethe γεννήθηκε το 1749 στην Φρανκφούρτη, Γερμανία . Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και η οικογένεια του θεωρούνταν από τις μεγάλες αστικές οικογένειες. Σπούδασε νομικά από το 1765 έως το 1768 αν και ο ίδιος προτιμούσε την λογοτεχνία. Επειδή αρρώστησε σοβαρά αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του αλλά τελικά αποφοίτησε με πτυχίο νομικής στο Στρασβούργο. Τα επόμενα χρόνια το έργο του «The sorrows of young Werther» έγινε best seller. To 1775 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Weimar ως σύμβουλος του Δούκα, και εκεί έγραψε δημοφιλή δραματικά έργα όπως το “Egmont” ή “Turcato Tasso”. Ένα από τα πιο σημαντικά ταξίδια του ήταν στην Ιταλία από το 1786 εως το 1788 όπου ενδιαφέρθηκε και ασχολήθηκε με τους Ρωμαίους και Έλληνες κλασσικούς. Πέθανε το 1832 στην Weimar, στην πόλη όπου έζησε πάνω από 50 χρόνια.

Το παραπάνω βιογραφικό υπάρχει στ’ αγγλικά στο www.imb.com 

Faust

 «Και τι καλό θα υπάρχει για τον άνθρωπο που όλον τον κόσμο κέρδισε, αλλά έχασε την ψυχή του;» Κατά Ματθαίον 16:26-27

Η ιστορία του Faust εμπνεύστηκε από τον γερμανικής καταγωγής, μάγο και αλχημιστή γνωστό ως Dr. Johann Georg Faust ο οποίος έζησε ή τον 15^ο ή αρχές του 16^ο αιώνα . Σύμφωνα με ιστορικούς το Faust ήταν ψευδώνυμο και προέρχεται από την λατινική λέξη faustus που σημαίνει καλή τύχη.

Το έργο ξεκινάει στους ουρανούς με τον Θεό, τους τρεις αγγέλους Γαβριήλ, Μιχαήλ Ραφαήλ, και τον Διάβολο να διαφωνούν για τους ανθρώπους, με τον Διάβολο να κηρύσσει πως οι άνθρωποι δεν χρειάζονται την βοήθεια του για να καταστρέφουν τις ζωές τους. Και τότε ο Θεός τον ρωτάει αν ξέρει τον Φάουστ. Ο Διάβολος απαντάει πως ναι και ότι είναι πρόθυμος εάν του επιτρέπει ο Θεός να προσπαθήσει να κερδίσει τον Φάουστ. Ο Θεός συμφωνεί σίγουρος ότι ο Φάουστ δεν θα λοξοδρομήσει από τον ενάρετο δρόμο. 

Ο Dr Faust είναι γνωστός ακαδημαϊκός ο οποίος σιγά-σιγά απογοητεύεται από τους περιορισμούς που υπάρχουν στην γνώση και αποφασίζει ότι θέλει να εξασκήσει την μαγεία. Οι φίλοι του Valdes και Cornelius τον μυούν στην μαύρη μαγεία. Ο Faust ξεκινά να ασκεί την μαύρη μαγεία επικαλούμενος ένα πνεύμα, βοηθό του Διαβόλου, τον Mephastophilis. Το πνεύμα τον προειδοποιεί για την φρίκη της Κόλασης αλλά ο Faust επιμένει να κλείσει συμφωνία με τον Διάβολο όπου σε αντάλλαγμα την ψυχή του ο Faust θα απολάμβανε χωρίς όριο την γνώση και τις γήινες απολαύσεις για 24 χρόνια. Ο Mephastophilis γυρνάει στον Faust με την καταφατική απάντηση του Διαβόλου και συντάσσουν μία συμφωνία όπου ο Faust την υπογράφει με το αίμα του. Μόλις υπογράφει στο μπράτσο του εμφανίζεται η λατινική επιγραφή «Homo Fuge» που σημαίνει «ω άνθρωπε, πέτα». Ο διάβολος δίνει πλούσια δώρα στον Faust και ένα βιβλίο με ξόρκια. Του εξηγεί την φύση των πραγμάτων και αρνείται να απαντήσει μόνο σε μια ερώτηση του Faust : ποιος δημιούργησε το σύμπαν. Αρματωμένος με τις νέες του δυνάμεις ο Faust και με παρέα τον Mephastophilis, ξεκινά τα ταξίδια του. Φτάνει στην αυλή του Πάπα όπου γίνεται αόρατος και κάνει διάφορα τρικ. Κλέβει φαγητό και τραβά τα αυτιά του Πάπα. Ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη φτάνοντας και στην αυλή του Γερμανού αυτοκράτορα Charles V o οποίος του ζητά να δει τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Faust καταφέρνει να καλέσει μια εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο αυτοκράτορας εντυπωσιάζεται αλλά ένας ιππότης ειρωνεύεται τις δυνάμεις του Faust και αυτός τον εκδικείται με ένα ξόρκι με το οποίο φυτρώνουν κέρατα στο κεφάλι του ιππότη. Οργισμένος ο ιππότης υπόσχεται εκδίκηση.

Σε ένα από τα ταξίδια του γνωρίζει την 14χρονη Μαργαρίτα και με την βοήθεια του Μεφιστοφελή την σαγηνεύει και την πείθει να ξαπλώσει μαζί του. Η Μαργαρίτα για να μείνει μόνη της με τον Faust, δολοφονεί την μητέρα της δίνοντας της δηλητήριο. Ο αδερφός της μονομαχεί με τον Faust και πεθαίνει. Η Μαργαρίτα γεννά το νόθο παιδί του Faust αλλά συλλαμβάνεται και καταδικάζεται για τον φόνο της μητέρας της σε θάνατο. Ο Faust την επισκέπτεται στην φυλακή και προσπαθεί να την πείσει να αποδράσει αλλά αυτή αρνείται.

Καθώς τα 24 χρόνια περνάνε και φτάνει στο τέλος του η συμφωνία με τον Lucifer ο Faust αρχίζει να φοβάται μήπως πεθάνει. Πείθει τον   Mephastophilis να καλέσει την Ελένη της Τροίας, την ένδοξη ομορφιά της αρχαιότητας, και χρησιμοποιεί την παρουσία της για να εντυπωσιάσει συνάδερφους του ακαδημαϊκούς. Ένας ηλικιωμένος άνδρας προτρέπει τον Faust να μετανοήσει αλλά εκείνος τον διώχνει. Ο Faust ξανακαλεί την Ελένη και της μιλά εκστασιασμένος για την ομορφιά της. Αλλά ο χρόνος λιγοστεύει και αυτός αποφασίζει να μιλήσει στους συναδέρφους του για την συμφωνία που είχε κάνει πριν 24 χρόνια. Αυτοί αναφωνούν με φρίκη και αρχίζουν να προσεύχονται για την αθάνατη ψυχή του. Την τελευταία νύχτα της συμφωνίας ο Faust καταρρέει και ικετεύει για συγχώρεση και έλεος. Είναι όμως πολύ αργά. Μια ορδή δαιμόνων ανεβαίνει από την κόλαση και μεταφέρουν την ψυχή του στην κόλαση. Το πρωί οι συνάδερφοί του βρίσκουν τα άκρα από το σώμα του Faust και αποφασίζουν να τον κηδεύσουν.

Σε όλες τις ιστορίες του Faust συζητείται η συμφωνία που έκανε με τον Διάβολο, μόνο όμως στον  Faust του Goethe παρουσιάζεται η συμφωνία που έκανε ο Θεός με τον Διάβολο κάτι που θυμίζει την Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο του Ιώβ. Και στις δύο περιπτώσεις ο Θεός έδωσε την άδεια στον Διάβολο να προσπαθήσει να διαφθείρει δύο ενάρετους ανθρώπους. Στον Ιώβ ο Διάβολος προσπάθησε να το κάνει καταστρέφοντας την περιουσία και όλα τα υπάρχοντα του Ιώβ αλλά στον Faust το κάνει δίνοντάς του ό, τι ζητήσει. Ο Γκαίτε χρησιμοποιεί πολλούς χριστιανικούς παραλληλισμούς και συμβολισμούς και πολλοί αναρωτήθηκαν για τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Η θρησκευτική φιλοσοφία του δεν ήταν η παραδοσιακή χριστιανική.

 

Πηγές : 

www.sparknotes.com, www.faust.com , www.faustreadingtask.blogspot.gr