Η νεανική ποίηση της Άννας Αχμάτοβα

πρόσωπα

γράφει ο Άγγελος Θεοχάρης

Ахматова, Анна Андреевна
1889-1966 

Η Άννα Αχμάτοβα (Ахматова, Анна Андреевна 1889-1966), αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες του 20ου αιώνα και της Αργυρής Εποχής της ρωσικής ποίησης. Πλησιάζοντας στο έτος 2012, οπότε και συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έκδοση της πρώτης της ποιητικής συλλογής με τον τίτλο «Απόγευμα» (Вечер), λίγα μπορεί να συμπληρώσει κανείς στην ερμηνεία του έργου της και στην ανάλυση της εποχής και της ζωής της. Σίγουρα, όμως, το έργο της μπορεί να μεταφραστεί εκ νέου ή ακόμη και για πρώτη φορά. Εξάλλου, κάθε μεταφραστική προσπάθεια αποτελεί κάθε φορά μια νέα προσέγγιση, μια νέα ερμηνεία στο ίδιο αθάνατο πρωτότυπο κείμενο.

Μελετώντας τα νεανικά ποιήματα της Αχμάτοβα, δύσκολα κάποιος εντοπίζει την αίσθηση του πρωτόλειου, του άγουρου. Η βαθιά επεξεργασία τους, καθώς και το αυστηρό ξεδιάλεγμα (στην πρώτη της συλλογή δημοσιεύει μόλις τα 35 από τα 200 ολοκληρωμένα την εποχή εκείνη ποιήματά της) στο οποίο προβαίνει η ποιήτρια, δημιουργούν ποιήματα και συλλογές με μια ψευδαίσθηση ωριμότητας. Το ποιητικό της τοπίο μοιάζει ήδη ξεκάθαρο, με σαφείς προσανατολισμούς και κατευθύνσεις. Ο προσωπικός χαρακτήρας, ο ερωτισμός, η διακριτική θρησκευτικότητα αποτελούν χαρακτηριστικά που διαπερνούν όλο της το έργο, και κάνουν αισθητή την εμφάνισή τους, ήδη στα ποιήματα αυτά. Στην φάση αυτή της ποιητικής της δημιουργίας, τα στοιχεία αυτά περιτριγυρίζονται από νεανικές εμπειρίες, όπως έρωτες, βραδινές εξόδους, μοναχικές ή μη βόλτες. Οι εικόνες αυτές μοιάζουν περισσότερο οικείες και απτές, όχι μόνο επειδή διαφοροποιούνται από τις τραγικές ιστορικές στιγμές που έζησε και αποτύπωσε κατά την ωριμότητά της, αλλά κυρίως επειδή σε αυτές υπάρχουν σκηνές και σταλάγματα ζωής, που όλοι έχουν συναντήσει και βιώσει. Η προσιτότητά τους, όμως, δεν τα καθιστά κοινά. Η πρωτοτυπία  διατηρείται, δίνοντας ταυτόχρονα την ταυτότητα και το στίγμα της ποιήτριας, προοικονομώντας έτσι το λαμπρό της μέλλον.

δύο ποιήματα..

Έμαθα να ζω απλά και με σοφία,

να κοιτώ τον ουρανό και να προσεύχομαι στον Θεό,

και να περιπλανούμαι ώρα πολλή στο δειλινό,

για να κουράσω την ασήμαντη αγωνία.

Όταν θροΐζουν οι κολλιτσίδες στο φαράγγι

και γέρνουν τα κλαδιά των κιτρινοκόκκινων μουριών,

χαρούμενους στίχους γράφω

για την φθαρτή, φθαρτή αλλά θαυμάσια ζωή.

Επιστρέφω. Ο μαλλιαρός γάτος

μου γλείφει την παλάμη κι ευχάριστα νιαουρίζει,

και σιγά σιγά ανάβει η λαμπερή φωτιά

στο παρατηρητήριο του παραλίμνιου υλοτομείου.

Σπάνια μόνο τρυπά την ησυχία

η φωνή του πελαργού που στάθηκε στη σκεπή.

Κι αν την πόρτα μου χτυπήσεις

μου φαίνεται, ότι ούτε που θα σε ακούσω.

1912

***

Όλοι εμείς εδώ είμαστε πότες και πόρνες,

πόσο άκεφοι είμαστε μαζί!

Στους τοίχους λουλούδια και πουλιά

μαραζώνουν για τον ουρανό.

Εσύ καπνίζεις μαύρη πίπα,

τι περίεργος ο καπνός από πάνω της.

Εγώ φόρεσα στενή φούστα

για να φαίνομαι ακόμη πιο κομψή.

Παράθυρα για πάντα κλειστά:

Τι είναι εκεί, πάγος ή αστραπή;

Με μάτια σκεπτικής γάτας

μοιάζουν τα δικά σου μάτια.

Αχ, πόσο η καρδιά μου θλίβεται!

Άραγε την ώρα του θανάτου περιμένω;

Και εκείνη, που τώρα χορεύει,

δίχως άλλο στην κόλαση θα πάει.

1913

εντύπως: σοδειά#10