[Το Αλάτι της Γης] των Βιμ Βέντερς και Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάντο ~ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Του Γιώργου Ρούσσου

Τρία χρόνια μετά το υπέροχο ντοκιμαντέρ - με την χρήση της τεχνολογίας του 3D- για τη σπουδαία Γερμανίδα χορογράφο Πίνα Μπάους, ο εμβληματικός Γερμανός σκηνοθέτης Βιμ Βέντερς, παρουσιάζει το νέο του δημιούργημα. Πρόκειται για το ντοκιμαντέρ «Το Αλάτι της Γης» (The Salt of the Earth), το οποίο συνυπογράφει με τον Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάντο, που περιγράφει τη ζωή και το έργο του καταξιωμένου Βραζιλιάνου φωτορεπόρτερ Σεμπαστιάο Σαλγάδο. Μέσα από μαγευτικά πλάνα, το φιλμ συνθέτει ένα συναρπαστικό καλειδοσκόπιο της ανθρώπινης υφηλίου, με όλες τις αντιφάσεις της.

 Tα τελευταία 40 χρόνια, ο φωτογράφος Σεμπαστιάο Σαλγκάδο ταξιδεύει σε όλες τις ηπείρους καταγράφοντας τις αλλαγές της ανθρωπότητας. Έχει υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας μεγάλων γεγονότων της πρόσφατης ιστορίας. Παρών σε πολέμους, λιμούς, κύματα προσφύγων και συνοδοιπόρος με ανθρώπους όλων των ειδών και χρωμάτων από διαφορετικές φυλές, ο Σαλγκάδο συνεχίζει να ταξιδεύει στον πλανήτη αναζητώντας παρθένα σημεία του, άγρια χλωρίδα και πανίδα και μεγαλοπρεπή μοναδικά τοπία σ' ένα τεράστιο έργο καταγραφής της ομορφιάς του πλανήτη Γη.

Οι εικόνες του Σεμπαστιάο Σαλγκάδο, οι ιστορίες του και η σοφία που έχει αποκτήσει μέσα από τις μοναδικές εμπειρίες του, παρουσιάζονται στο «Αλάτι της Γης». Εμπειρίες τις οποίες παρακολουθούμε μέσα από τα μάτια του γιου του, Τζουλιάνο Σαλγκάδο και του σπουδαίου σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς, δημιουργού μεταξύ άλλων των επίσης εξαιρετικών ντοκιμαντέρ "Buena vista social club" και "Pina", αλλά και θρυλικών ταινιών όπως: «Η Αλίκη στις Πόλεις» (Alice in the Cities - 1974), «Στο Πέρασμα του Χρόνου» (Kings of the Road - 1976), «Ένας Αμερικανός Φίλος» (The American Friend - 1977), «Τα Φτερά του Έρωτα» (Wings of Desire - 1987) κ.α.

«Στον «σκοτεινό θάλαμο», ανατρέξαμε σε ολόκληρο το φωτογραφικό έργο του Σεμπαστιάο, λίγο πολύ κατά χρονολογική σειρά, για μια εβδομάδα. Ήταν πολύ δύσκολο γι 'αυτόν - και για εμάς που βρισκόμαστε πίσω από την κάμερα επίσης - επειδή ορισμένες λήψεις είναι πολύ σκληρές και μερικές είναι πραγματικά ανατριχιαστικές. Για τον Σεμπαστιάο ήταν σαν να επέστρεφε σε αυτά τα μέρη και αυτές οι εσωτερικές διαδρομές «στην καρδιά του σκότους» νιώθαμε να μας καταβάλουν. Μερικές φορές χρειαζόταν να σταματήσουμε και να βγω έξω μια βόλτα, για να αποστασιοποιηθώ λιγάκι απ’ ό,τι είχα μόλις δει και ακούσει.» - Βιμ Βέντερς

Το «The Salt of the Earth» (Το Αλάτι της Γης), αποτελεί ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ του 2014. Μια συγκινητική ταινία που ξεπερνά κατά πολύ το θέμα της και μεταμορφώνεται σε σπουδή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Ένα πραγματικά εντυπωσιακό δημιούργημα που μέσα από αρμονικές εναλλαγές έγχρωμου και ασπρόμαυρου φιλμ, ταξιδεύει τον θεατή μαγικά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Το φιλμ παρουσιάστηκε πέρσι τον Μάιο στο 67ο Φεστιβάλ των Καννών στο πλαίσιο του "Un Certain Regard" (Ένα Κάποιο Βλέμμα), όπου και απέσπασε το Special Prize Award. Παράλληλα ήταν και ένα από τα πέντε (5) υποψηφία φιλμ για το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.

«Ο Βιμ Βέντερς ήταν το ιδανικό πρόσωπο. Γνώριζε το έργο του Σαλγκάδο και είχαν ήδη συναντηθεί μερικές φορές. Εκείνη την εποχή, ο Βιμ ήδη φλέρταρε με την ιδέα να κάνει μια ταινία για τον Σεμπαστιάο. Είδαμε ο ένας τον άλλον πολλές φορές, μιλήσαμε πολύ και ήταν φυσικό να αποφασίσουμε να κάνουμε αυτή την ταινία μαζί. Κατανόησε το εγχείρημα, αλλά και ο ίδιος εμβάθυνε και ήταν απόλυτα αφοσιωμένος σε αυτό. Ήταν πραγματικά υπέροχο να τον βλέπουμε να σέβεται την οικειότητα αυτού του πρότζεκτ, αλλά και να προσθέτει μια σειρά βασικών στοιχείων, παρουσιάζοντας την ιδιαίτερη δική του ευαισθησία και το δικό του ταλέντο αναφερόμενος στις εικόνες.» - Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγάδο

O Σεμπαστιάο Σαλγάδο, είναι ένας από τους διασημότερους φωτογράφους στον κόσμο, που χαρακτηρίζεται για την ιδιαίτερα ανθρωποκεντρική ματιά στις εικόνες του. Γεννημένος στη Βραζιλία, έχει ταξιδέψει στις τέσσερις άκρες του πλανήτη, καταγράφοντας μια συνεχώς μεταβαλλόμενη ανθρωπότητα, από την Αφρική έως τη Σιβηρία, από την Ινδονησία ως το Ιράκ και την Τανζανία.

Ο Σαλγάδο έζησε κοντά σε ανθρώπους όλων των ειδών και βίωσε καταστάσεις συγκλονιστικές τις οποίες και αποτύπωσε μοναδικά με τον φακό του. Μέσα από τις φωτογραφίες του αποτύπωσε μοναδικά την ανθρώπινη τραγωδία. Για τον Σαλγάδο, οι άνθρωποι είναι παντού διαφορετικοί και όμως οι ίδιοι, που αποτελούν «Το Αλάτι της Γης».

«Κανείς δεν μπορούσε να το πιστέψει, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου, με δεδομένη την κατάσταση του αγροκτήματος και την ερήμωση του γύρω τοπίου. Ξεκίνησε ως ένα μετριοπαθές εγχείρημα, με την ιδέα να αφορά σε μερικά δέντρα γύρω από αυτό το σπίτι στο οποίο πηγαίναμε για διακοπές ως παιδιά. Αλλά οι γονείς μου καθοδηγούνται σαφώς από κάτι και για άλλη μια φορά ρίχτηκαν σε αυτό με την ψυχή και το σώμα τους. Το έργο, το οποίο υποτίθεται θα έμενε σε οικογενειακό επίπεδο, ξαφνικά έγινε μια μνημειώδης οικολογική επιχείρηση: «Εντάξει, θα αναδασώσουμε ολόκληρο του δάσος». Ίδρυσαν το Ινστιτούτο Terra, το οποίο έχει καταστεί ο μεγαλύτερος εργοδότης στην περιοχή. Έχουν ήδη φυτευτεί 2,5 εκατομμύρια δέντρα στο πρώην ράντσο του παππού μου, το οποίο αποτελεί τώρα έναν οικολογικό βιότοπο και άλλο ένα εκατομμύριο στην περιβάλλουσα περιοχή. Είναι ένα τρελό σχέδιο, τεράστιο και μεγαλοπρεπές.» - Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγκάδο

Όταν όμως ο Σαλγάδο αισθάνθηκε ότι η παρουσία του σε τέτοιες καταστροφές και η βίωση τόσο πολύ ανθρώπινου πόνου τον είχε εξαντλήσει ψυχικά, αναζήτησε τη γιατρειά στη φύση. Στα ταξίδια του προσπάθησε να εξερευνήσει παρθένα εδάφη, άγρια ζώα και φυτά, μεγαλοπρεπή τοπία, σ' ένα τεράστιο φωτογραφικό έργο, που αποτελεί ουσιαστικά έναν φόρο τιμής στην ομορφιά του πλανήτη.

Ο Βιμ Βέντερς γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ το 1945. Μετά από δύο χρόνια σπουδών ιατρικής και φιλοσοφίας και ενός έτους διαμονής στο Παρίσι ως ζωγράφος, φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Τηλεόρασης και Κινηματογράφου στο Μόναχο το χρονικό διάστημα από το 1967, μέχρι το 1970. Κατά την περίοδο του «Νέου Γερμανικού Κινηματογράφου» τη δεκαετία του 1970, ο Βέντερς υπήρξε ιδρυτικό μέλος της γερμανικής εταιρείας διανομής  Filmverlag der Autoren το 1971 και το 1975 ίδρυσε δική του εταιρεία παραγωγής στο Βερολίνο, με την επωνυμία Road Movies.

Παράλληλα με τη σκηνοθεσία  ατμοσφαιρικών ταινιών auteur, ο Βέντερς ασχολήθηκε με την φωτογραφία, όπου και αποτύπωσε δυνατές εικόνες έρημων τοπίων που αφορούν ως επί το πλείστων θέματα όπως η μνήμη, ο χρόνος και η κίνηση. Η σειρά φωτογραφιών του “Pictures from the surface of the Earth” (Εικόνες από την Επιφάνεια της Γης) και “Places, strange and quiet” (Τόποι, Παράξενοι και Ήσυχοι), έχουν εκτεθεί σε μουσεία και ιδρύματα τέχνης σε όλο τον κόσμο.

Το 1984 ο Βιμ Βέντερς έγινε μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Βερολίνου. Του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου διδάκτορος στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι (1989), στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ (1995), στο Πανεπιστήμιο της Louvain (2005) και την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κατάνια (2010). Παράλληλα είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου και μέλος της Οrder Pour le Merite. Σήμερα ο Βέντερς διδάσκει Κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Αμβούργου.

Πριν από λίγες ημέρες στο πλαίσιο του 65ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Βερολίνου ο Βιμ Βέντερς βραβεύτηκε με την Χρυσή Άρκτο για τη συνολική του προσφορά στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Ενώ παράλληλα στην Μπερλινάλε προβλήθηκε και η νέα του ταινία με τίτλο «Everything Will Be Fine», με την οποία επιστρέφει στην τρισδιάστατη τεχνολογία. Ο δημοφιλής σκηνοθέτης ζει και εργάζεται στο Βερολίνο, μαζί με τη σύζυγό του, φωτογράφο Ντονάτα Βέντερς. Το 2006 είχαμε την χαρά να παρακολουθήσουμε παρουσία του Βιμ και της Ντονάτα Βέντερς, ένα όμορφο αφιέρωμα στο κινηματογραφικό αλλά και φωτογραφικό έργο τους, στο πλαίσιο του 47ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

«Από την αρχή ήξερα ότι έπρεπε να διηγηθώ δύο ιστορίες ταυτόχρονα, σκεπτόμενος ότι οι Σαλγκάδο έχουν, εκτός από την φωτογραφία, ένα ακόμη σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή τους: την αφοσίωσή τους στην οικολογία, το πρόγραμμα αναδάσωσης που έστησαν στη Βραζιλία και τα σχεδόν θαυματουργά αποτελέσματα που απέφερε. Αυτό έδωσε ένα "happy-end" στον Σεμπαστιάο, μετά από όλη εκείνη τη δυστυχία της οποίας είχε υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας, και την κατάθλιψη που πέρασε την τελευταία φορά που επέστρεψε από τη Ρουάντα μετά τα αβάσταχτα γεγονότα που είχε βιώσει εκεί. Όχι μόνο αφιέρωσε την πιο πρόσφατη δουλειά του «Genesis» στη φύση, αλλά θα μπορούσε κανείς να πει ότι η φύση ήταν εκείνη ακριβώς που του επέτρεψε να μην χάσει την πίστη του στην ανθρωπότητα.» - Βιμ Βέντερς

Το ντοκιμαντέρ «Το Αλάτι της Γης», είναι ένα ταξίδι με οδηγό τον κορυφαίο φωτογράφο Σεμπαστιάο Σαλγκάδο στο ανθρώπινο τοπίο και την ψυχή της φύσης. Η επίσημη ελληνική πρεμιέρα της ταινίας των Βιμ Βέντερς και Τζουλιάνο Σαλγκάδο, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου Αιώνα. Η αθηναϊκή πρεμιέρα έλαβε χώρα τη Δευτέρα 16 Μαρτίου, ενώ από την Πέμπτη 19 Μαρτίου το ντοκιμαντέρ κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, σε διανομή της Filmtrade.