[Σίβυλλα] του Άγγελου Σικελιανού ~ ΤΡΑΓΩΔΙΑ

Οι τραγωδίες του Άγγελου Σικελιανού (1884-1951) άρχισαν να γράφονται την δεκαετία ’30-’40. Είναι αναμφίβολο πως σημαντική ώθηση πάνω στην συγγραφή των τραγωδιών του έδωσαν οι παραστάσεις του «Προμηθέα Δεσμώτη» και των «Ικέτιδων» στους Αρχαίου; Δελφούς το 1927 και 1930 αντίστοιχα.

Από τα προλεγόμενα του ίδιου στον κύκλο των τραγωδιών αντιγράφουμε «Κι οι ποιητές με άλλα λόγια : οι κορυφαίοι της πλατιάς κοινωνιολογικής αισθητικής, καλούνται άσφαλτα από τώρα, ως το πιστεύω σταθερά, να μελετήσουνε μαζί με τα προβλήματα της εποχής μας τις τρανές Μορφές μες στις οποίες η κοσμική Αισθητική, ως αρχή δημιουργική παγκόσμια, θα τα περιλάβει...»

Έξι είναι συνολικά οι τραγωδίες του Σικελιανού : «Σίβυλλα», «ο Θάνατος του Διγενή», η ημιτελής «Ο Ασκληπιός», «Ο Χριστός στην Ρώμη», «Ο Διθύραμβος του Ρόδου».

Σίβυλλα

Δημοσιεύτηκε το 1944 αλλά είχε γραφτεί πολύ νωρίτερα. Όπως σημειώνει ο Θ.Ξύδης «από το 1940 έγινε αμέσως γνωστή σε πολλούς, σε αντίγραφα που κυκλοφορούσαν τότε, και μάλιστα με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου διαβάστηκε δημόσια από τον ποιητή. Στα προλεγόμενα της τραγωδίας σημειώνει «Η Αισθαντικότητα μου κατά τον χρόνο εκείνον (1940) με υποχρέωνε να επιδιώξω μια ορισμένη, ιστορική πνευματική σκοπιά, απ’ όπου έβλεπα κιόλας το κινούμενο έναντι μας μέλλον. Το παρελθόν ερχόταν έτσι να φωτίσει σε ανταπόκριση απόλυτη το τότε επερχόμενο παρόν, αλλά προπάντων την αιώνια θέση του ποιητικού αιτήματός μου, απόλυτα αλληλέγγυου μ’ ολόκληρη την εθνική μας ιστορία κι υποσυνείδητα εκείνη την ώρα μέσα σε όλους μας, κοινού.»

Το σκηνικό της τραγωδίας στους Δελφούς. Βρισκόμαστε στα χρόνια της ρωμαϊκής κατοχής. Η σύγκρουση ανάμεσα στον Νέρωνα και την Σίβυλλα, την αλαζονεία της δύναμης και τα προφητικά οράματα που προαναγγέλλουν την πτώση. Μες από τα λόγια και την στάση της Σίβυλλας ο ποιητής φανερώνει όλη του την πίστη στην ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αλλού προαναγγέλλει την εθνική πτώση και σύγκαιρα τον εθνικό λυτρωμό που μπορεί να έλθει μόνο από το ίδιο το γένος, όταν ξυπνήσει μέσα του η «πλέρια μνήμη».

«Το γένος, βουλιαγμένο μες στον αιώνα,
να λυτρωθεί μονάχο του μπορεί.
Μα να ξυπνήσει πρέπει η πλέρια Μνήμη,
βαθιά του, αδάμαστη και τρομερή.

Κανείς δεν θα ξεφύγει την γενιά του!
Το βάρος της θα σηκώσει ως τη στιγμή
που βγαίνοντας από την λησμονιά του
στο φως που πια δεν στέκουν δισταγμοί,

της ζωή θέ να ντυθεί την πανοπλία
και, με ακέριο τον άγιο σκελετό
των περασμένων, θα στηθεί στη γη του
με το κεφάλι αλύγιστο κι ορτό»