Αντόνιο Κανόβα Ο νεοκλασσικός γλύπτης ~ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Young Boy

Ιταλός γλύπτης, ο Αντώνιο Κανόβα έγινε διάσημος για τις ντελικάτες γυμνές φιγούρες των μαρμάρινων γλυπτών του. Μετά τις υπερβολές του μπαρόκ στυλ, δημιούργησε για τον εαυτό του μια σημαντική θέση στην νέο-κλασσική τέχνη. Από τους σύγχρονους η τέχνη του αποκαλείται «η υπέρτατη πρέσβειρα της ομορφιάς» και για τον ίδιο «ένας μοναδικός και πραγματικά θεϊκός άντρας» αλλά και στην εποχή του η τέχνη του κι ο ίδιος αποθεώθηκαν. Η διεθνής φήμη του σαν ένας από τους μεγαλύτερους νεοκλασσικούς γλύπτες ξεπέρασε ακόμα και αυτή του Τζον Φλάξμαν και Τζον Γκίμπσον. Τα πιο διάσημα έργα του είναι τα : «Apollo Crowing himself”,1781, “Theseus and the Minotaur”,1781, “Cupid and Psyhe”,1786-1793, και «Paolina Bonaparte Borghese as Venus Victorious», 1808.

Cupid and Psyche (1794)

Ο τάφος που σκάλισε για τον πάπα Κλεμέντιο ΧΙV, προκάλεσε την σύγκριση με την αντίληψη του Μπερνίνι για τους παπικούς τάφους. Η εκθαμβωτική πολυχρωμία του Μπερνίνι αντικαταστάθηκε με το άσπιλο Καράρα μάρματο του Κανόβα, ενώ οι καμπυλόγραμμες φόρμες και τα έντονα διαγώνια αντικαταστάθηκαν από ένα αυστηρό σύστημα οριζοντίων και καθέτων. Αν και μετέπειτα κριτικοί ισχυρίστηκαν ότι ο ‘κλασσικισμός’ του Κανόβα οδήγησε στην θανάσιμη απώλεια της καλλιτεχνικής ζωτικότητας, οι σύγχρονοί του τον υμνούν για την υπερθετική αίσθηση των Ελληνικών αγαλμάτων του. Για παράδειγμα, οι θεατές του «Ο Θησέας και ο Μινώταυρος» πίστεψαν, στην αρχή ότι επρόκειτο για αντίγραφο Ελληνικού πρωτοτύπου και έμειναν έκπληκτοι όταν έμαθαν ότι επρόκειτο για σύγχρονο έργο.

Θησέας και Μινώταυρος

Ο Κανόβα γεννήθηκε στο Ποσάνιο, ένα μικρό χωριό στην Δημοκρατία της Βενετίας. Προερχόταν από οικογένεια χαρακτών και μόλις ήταν αρκετά μεγάλος άρχισε να μαθαίνει σχέδιο από τον παππού του. Ο παππούς του ήταν πολύ καλός στο σχέδιο, στην αρχιτεκτονική και στην διακόσμηση. Ο Κανόβα σύντομα ανακάλυψε το ταλέντο του στην γλυπτική και άρχισε να δημιουργεί διάφορα γλυπτά στο στούντιο του παππού του, πριν ακόμα φτάσει στην εφηβεία. Εκεί τον ανακάλυψε ο γερουσιαστής Φαλιέρ, ο οποίος θα παρέμενε προστάτης του σ’ όλη του την ζωή. Ο Κανόβα πήγε ως μαθητής, μέσω του Φαλιέρ, στον καλλιτέχνη Μπερνάρντι (επίσης γνωστός και σαν Τζιουσέπε Τορρέτο), έναν εξέχοντα γλύπτη της εποχής του. Ο Κανόβα μαθήτευσε στον Τορρέτο για δύο χρόνια πριν μετακομίσει στην Ρώμη για να συνεχίσει τις σπουδές του στην ηλικία των 15 ετών.

Ο Κανόβα επισκέφτηκε την Ρώμη το 1779 και 1781 όπου έφτασε στο κρίσιμο σημείο της τεχνικής του. Μελέτησε τις αντίκες και επισκέφτηκε τα στούντιο Μπαρτολομένο Καβατσέπι και Φραντζέσκο Αντόνιο Φραντζόνι, οι οποίοι έκαναν αποκατάσταση των Ρωμαϊκών έργων τέχνης. Επηρεάστηκε επίσης από έναν Άγγλο νεοκλασσικιστή, τον Γκάβιν Χάμιλτον και απ’ άλλους πειραματικούς καλλιτέχνες. Σ’ ένα διαγωνισμό ο Κανόβα κατέθεσε το άγαλμα «Ο Απόλλωνας στέφει τον εαυτό του» που έμελλε να γίνει ένα από τα σπουδαιότερα αντρικά, γυμνά αγάλματα στην Ιστορία της Τέχνης. Το άγαλμα καθόρισε το νεοκλασσικό στυλ και η επιτυχία του επέτρεψε στον καλλιτέχνη να αποκτήσει μια μεγάλη ποσότητα μαρμάρου για την επόμενη δουλειά του, Θησέας και Μινώταυρος, το οποίο τον καθιέρωσε ως γλύπτη. Το γλυπτό, επαναστατικό μέσα στην ασυμβίβαστη αυστηρότητα του, σήμανε το τέλος της εποχής του μπαρόκ. Και ξεκίνησε η εποχή της μελέτης του Ελληνικού στυλ.

Paolina Bonaparte Borghese

Το 1782 ο Κανόβα έλαβε την πρώτη μεγάλη δουλειά του, το Μνημείο του Πάπα Κλεμέντιου XIV. Ένα άλλο άγαλμά του από εκείνη την εποχή είναι ο Ερωτας και η Ψυχή όπου συνδυάζει το κλασσικό με το ερωτικό στυλ. Ο Έρωτας και η Ψυχή αντικρίζουν ο ένας τον άλλον με μια αισθησιακή αγάπη, βασισμένο στην ελληνική μυθολογία. Άλλο ένα επίσης σπουδαίο άγαλμά του είναι η Μετανοούσα Μαγδαληνή που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1808 και θεωρήθηκε ένα από τα σπουδαιότερα γλυπτά της μοντέρνας εποχής.

Ο Κανόβα έμεινα αρκετά χρόνια στην Βιέννη αναλαμβάνοντας σπουδαίες δουλειές όπως το Μνημείο της δούκισσας Μαρία-Κριστίνα και μετά την γαλλική επανάσταση μετακόμισε στο Παρίσι μετά από πρόσκληση του ίδιου του Ναπολέοντα όπου έφτιαξε διάφορα γλυπτά μεταξύ των οποίων και το διάσημο «Paolina Bonaparte Borghese as Venus Victorioys» για την αδερφή του Ναπολέοντα αλλά και τα Napoleon as Mars the Peacemaker, 1803-09, Napoleon I, 1811.

Επέστρεψε στην Ρώμη το 1816 όπου του απονεμήθηκε ο τιμητικός τίτλος του Προέδρου της Ακαδημίας  του Σαν Λούκα, το κυριότερο Ινστιτούτο Τεχνών της Ρώμης. Ο τίτλος απονεμήθηκε από τον ίδιο τον Πάπα όπως επίσης του δόθηκε και ετήσια σύνταξη. Τα τελευταία έργα του Κανόβα είναι η Αφροδίτη και ο Άρης, 1816-22, και ο Βασιλιάς Φερδινάνδος ο VII. Πέθανε το 1822.

Reclining Nude

Πηγή : http://www.visual-arts-cork.com/sculpture/antonio-canova.htm

επιμέλεια - απόδοση στα ελληνικά Μαρία Ροδοπούλου