Κωνσταντῖνος Χατζόπουλος (1868-1920): λογοτέχνης ἀπὸ τὸ Ἀγρίνιο καὶ πρωτοπόρος τοῦ δημοτικισμοῦ καὶ τοῦ σοσιαλισμοῦ.

Ἔλα Ξανθή 

Ἔλα ξανθὴ ἀγάπη μου, ἡ αρνάδα σου σὲ κράζει
πέρα στὴν ἀκροποταμιά, στὰ πράσινα λειβάδια,
τώρα π᾿ ὁ ἥλιος ἔγειρε, ποὺ πιάνει νὰ βραδιάζει
τώρα π᾿ ἀρχίσαν στὶς βοσκὲς νὰ βγαίνουν τὰ κοπάδια.
Νὰ δεῖς τ᾿ ἀρνάκι ποὺ πηδᾷ τριγύρω στὴ βρυσούλα,
καὶ πάλι πῶς χαρούμενο γυρίζει στη μανούλα.

Θυμήσου μία φορὰ κι ἐμεῖς σὰν εἴμαστε παιδάκια
πῶς παίζαμε τρελὰ-τρελὰ μὲς στ᾿ ἄγρια λουλούδια,
θυμήσου πῶς σοῦ στόλιζα τ᾿ ὁλόχρυσα μαλλάκια.
Θυμήσου πόσα σοῦ ῾λεγα καὶ μοῦ ῾λεγες τραγούδια.
Τὰ χρόνια κεῖνα πέρασαν, τώρα σὰν μ᾿ ἀντικρύζεις
τὰ γαλανὰ τὰ μάτια σου ἀλλοῦθε τὰ γυρίζεις.

Το " Ἔλα Ξανθή" εἶναι τὸ πρῶτο δημοσιευμένο ποίημά του στὸ περιοδικὸ «ΕΒΔΟΜΑΣ», τὸ 1884, σ᾿ ἡλικία 16 ἐτῶν. Ὁ Δ. Καμπούρογλου ποὺ διηύθυνε τότε, ἔγραψε ἀργότερα, σχετικά: «Ἕνα πρωῒ τοῦ 1884, εἰσῆλθεν εἰς τὸ γραφεῖον μου, ἓν ὠχρὸν κι ὑπόξανθον παιδί, κρατώντας ἕνα χαρτί. Μοῦ εἶπε δέ, μὲ συστολὴν καὶ μὲ τὸ τότε παρθενικὸν ἐρύθημα, ὅτι πρόκειται περὶ ποιήματός του, διὰ τὴν δημοσίευσιν τοῦ ὁποίου μὲ παρεκάλεσε.... Τὸ διάβασα. Ἦτο ἁπλοῦν, τρυφερὸν καὶ μὲ ποιητικὴν ἰδίως σκέψιν.

-῾Θὰ τὸ δημοσιεύσω᾿ τοῦ εἶπα κι ἔφυγεν καταχαρούμενος.

Κατόπιν ἄρχισε κάθε τόσον νὰ μὲ ἐπισκέπτεται, ἕως ὅτου τὸν ἀγάπησεν ὅλος ὁ κύκλος τῆς ῾ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ᾿, φίλοι, δημιουργοὶ καὶ δημιουργούμενοι».

Ποιητικές συλλογές: "Τραγούδια της ερημιάς" και "Ελεγεία και Ειδύλλια" (1898), "Απλοί τρόποι" και "Βραδινοί θρύλοι" (1920), που ανήκουν στη σχολή του συμβολισμού.
Πεζογραφία: "Το φθινόπωρο" (1917), "Αγάπη στo χωριό" (1910), "O πύργος του Aκροποτάμου" (1915), "Τάσω, Στό σκοτάδι και άλλα διηγήματα" (1916), "Aννιώ" και άλλα διηγήματα (μεταθανάτια έκδοση, 1923), "Υπεράνθρωπος" (1915) Στα έργα του αυτά ακολούθησε τις αρχές του ρεαλισμού και του νατουραλισμού, εκτός από το Φθινόπωρο που είναι γραμμένο με την τεχνική του συμβολισμού. Σε όλα διαφαίνεται ο κοινωνικός προβληματισμός, κυρίως για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.
Κριτικό έργο: μελέτες για τους Παλαμά, Κρυστάλλη, Καμπύση κα. και γενικότερες μελέτες για τον συμβολισμό ("Η ψυχολογία του συμβολισμού") και τον σοσιαλισμό ("Σοσιαλισμός και Τέχνη", "Σοσιαλισμός και γλώσσα"). Είναι αξιοσημείωτο ότι με αρκετές μελέτες επιχείρησε να ανατρέψει καθιερωμένες απόψεις ακόμα και για λογοτέχνες όπως οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Κωστής Παλαμάς, επισημαίνοντας αρνητικά στοιχεία του έργου τους.
Μεταφράσεις: μετέφρασε κάποια από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά θεατρικά έργα. Κάποιες από τις σπουδαιότερες μεταφράσεις του είναι:
Δωδέκατη Νύχτα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Ιφιγένεια στην Ταυρίδα και Φάουστ του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Πέερ Γκυντ του Ίψεν
Ηλέκτρα του Χόφμανστάλ

Το μεταφραστικό του έργο στον τομέα του θεάτρου στόχευε στην καθιέρωση της δημοτικής, στην ανανέωση του θεατρικού ρεπερτορίου, στο οποίο κυριαρχούσαν κακής ποιότητας γαλλικά έργα και στην διεύρυνση των οριζόντων του θεατρικού κοινού.