Το παραβάν της δημοκρατίας

Σημαίες, συνθήματα, κάμερες στημένες σε κατάλληλες γωνίες, λεωφορεία με οπαδούς, «σταυρωμένα» ψηφοδέλτια για να ξορκίσουν τους αντίπαλους δαίμονες διακινούνται από χέρι σε χέρι. Η πλατεία έχει φωταγωγηθεί, το πάλκο έχει στηθεί, ο «αρχηγός» αποκαλύπτει τη ρητορική του δεινότητα. Χειροκρότημα!

Η διαδικασία των προεκλογικών συγκεντρώσεων μοιάζει με ευλαβικά επαναλαμβανόμενα βήματα, τα οποία φαίνεται πως ακολουθούν κάποιο λατρευτικό τυπικό. Απαράλλακτα εδώ και πολλά χρόνια. Έλλειψη φαντασίας και έμπνευσης, για τις οποίες δεν ευθύνεται μόνο η ανικανότητα των επικοινωνιακών επιτελείων των κομμάτων, αλλά κυρίως ένα πέπλο οκνηρίας που μας καταποντίζει σταδιακά στη μονοτονία, στη συνήθεια και εντέλει στην ομοιομορφία.

Ένα σεβαστό μέρος της ελληνικής κοινωνίας μοιάζει συμβιβασμένο –αν όχι εκπαιδευμένο από το κατεστημένο-  με την τυποποίηση και την επανάληψη. Μοιάζει να έχει κυριευθεί από την αίσθηση ότι «τα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν» και ότι κάθε προσπάθεια είναι μάταιη και ανώφελη. Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας επιβιώνει, αλλά δυσκολεύεται να αναπτυχθεί, διότι πορεύεται με τη ψευδαίσθηση ότι οι θεσμοί, που η ίδια δημιούργησε, δεν μπορούν να εξελιχθούν, να μεταβληθούν και να προσαρμοστούν στο δικό της σήμερα. Είναι εκείνο που ο Κορνήλιος Καστοριάδης χαρακτηρίζει ως καθεστώς της ετερονομίας.

Η πλατεία έχει φωταγωγηθεί, το πάλκο έχει στηθεί, ο «αρχηγός» αποκαλύπτει τη ρητορική του δεινότητα. Μιλάει για δημοκρατία, για το ένδοξο δημοκρατικό παρελθόν της χώρας, «εδώ γεννήθηκε η δημοκρατία» υπογραμμίζει επιτηδευμένα. Μας φέρνει στον πέμπτο αιώνα προ Χριστού, υπολογίζοντας ξιπασμένα ότι εμείς αγνοούμε το ουσιώδες περιεχόμενο της δημοκρατίας. Ποντάροντας επιπλέον στην ιστορική πορεία του ελληνικού λαού, ο οποίος έχει στερηθεί βίαια εκείνο που ο «αρχηγός» εγκωμιάζει και διαφημίζει σαν ντόπιο προϊόν προστατευμένης ονομασίας προέλευσης.

Η αλήθεια είναι ότι ως λαός έχουμε στερηθεί τη δημοκρατία για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα αυτή η μακροχρόνια και ομοιόμορφη επανάληψη στέρησης τείνει να λάβει μια τυπική μορφή. Εν ολίγοις να γίνει θεσμός, ο οποίος δεν αγγίζεται και δε θίγεται από κανένα.

Η ανίχνευση της στέρησης της δημοκρατίας σε αυτό εδώ τον τόπο, δεν προϋποθέτει ιστορική έρευνα στο μακρινό παρελθόν, είναι μέσα στα σπίτια μας. Μπορεί να μας τη διηγηθεί ο παππούς μας, ο πατέρας μας, οι σχολικές φωτογραφίες των γονιών μας και τα μαθητικά τους τετράδια. Τη στέρηση της δημοκρατίας μπορούμε να τη ψηλαφίσουμε πάνω τους. Στα σημάδια από τις σφαίρες του εμφυλίου, στους εφιάλτες που τους δημιούργησε η εξορία, στις ουλές που φύτεψε στο σώμα τους η παρανιά των βασανιστών. Τη στέρηση της δημοκρατίας μπορούμε να τη ψηλαφίσουμε πάνω μας. Στα δικά μας σώματα, της λεγόμενης νέας γενιάς. Το επικαλούμενο σύστημα συντηρεί με πρωτοφανή δεξιοτεχνία το «θεσμό της στέρησης της δημοκρατίας». Πότε με γκλοπ και χημικά, πότε με ανεργία και «κούρεμα» των πόθων μας, πότε με το ίδιο το εκπαιδευτικό του σύστημα και πότε με γενικευμένες ενέσεις απαξίωσης των δυνατοτήτων μας. Με συνοπτικές διαδικασίες μας μεταβάλλει σε ανθρώπους πολιτικά απαθείς που ζούμε με τη ψευδαίσθηση ότι τα πράγματα δε μπορούν να αλλάξουν και κρυβόμαστε μέσα σε παραβάν για να ψηφίσουμε εκείνο που το σύστημα ξεδιάντροπα μας επιβάλλει φανερά να επιλέξουμε.

Πιθανώς, η πραγματική δημοκρατία θα είναι εκείνη που δε θα έχει ανάγκη για να αντέξει από παραβάν και φακέλους, οι οποίοι  κρύβουν τις επιλογές μας και διαιωνίζουν την έλλειψη σεβασμού στη διαφορετικότητα. Ζούμε σε μια υβριδική δημοκρατία, που έχει καταφέρει να καταχωνιάσει μέσα σε ένα μπλε παραβάν την παρρησία, την ισότητα, τη δυνατότητα αλλαγής, την ουσιαστική έννοια του πολίτη.

Μπατίστας Μαλαματένιος