Περιμένοντας τον Γκοντό του Samuel Beckett ~ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Ο Samuel Barclay Beckett ήταν Ιρλανδός λογοτέχνης, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1906 και απεβίωσε το 1986 στο Παρίσι όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Η γραφή του προσφέρει μια ζοφερή, κωμικοτραγική πλευρά της ανθρώπινης φύσης η οποία συχνά συνδυάζεται με μαύρη κωμωδία και ‘απαγχονιστικό’ χιούμορ. Θεωρείται από τους πρώτους μεταμοντέρνους συγγραφείς και επίσης είναι από τους συγγραφείς κλειδί στο δοκίμιο του Μάρτιν Έσσλιν το Θέατρο του Παραλόγου. Ο Beckett τιμήθηκε το 1969 με το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας. Το έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό» παίχτηκε για πρώτη φορά το 1953 και θεωρείται από πολλούς ως έργο του παραλόγου. Το έργο αναφέρεται σε δύο χαρακτήρες τον Vladimir και τον Estragon οι οποίοι περιμένουν ατελείωτα και μάταια την άφιξη κάποιου προσώπου που λέγεται Γκοντό.

Περίληψη

Δύο άντρες, ο Vladimir και ο Estragon, συναντώνται κοντά σ ένα δέντρο. Συζητούν για διάφορα ζητήματα και αποκαλύπτουν ότι περιμένουν εκεί έναν άνδρα που ονομάζεται Godot. Καθώς περιμένουν, πλησιάζουν άλλοι δύο άντρες. Ο Pozzo πηγαίνει στην αγορά για να πουλήσει τον σκλάβο του, τον Lucky. Σταματά για να συζητήσει με τον Vladimir και τον Estragon. Ο Lucky τους διασκεδάζει με τον χορό του και την σκέψη του. Αφότου ο Pozzo και ο Lucky φεύγουν, ένα αγόρι πλησιάζει και λεει στον Vladimir ότι έχει μήνυμα από τον Godot, πως δεν θα μπορέσει να έρθει σήμερα αλλά σίγουρα θα έρθει αύριο. Ο Vladimir του κάνει κάποιες ερωτήσεις για τον Godot και μετά το αγόρι φεύγει. Μετά την αποχώρηση του αγοριού οι δύο άντρες αποφασίζουν να φύγουν αλλά δεν κινούνται καθόλου μέχρι που τελειώνει η πρώτη πράξη.
Το επόμενο βράδυ συναντώνται πάλι κοντά στο δέντρο για να ανταμώσουν τον Godot. Ο Pozzo και ο Lucky εμφανίζονται πάλι αλλά αυτήν την φορά ο Pozzo είναι τυφλός και ο Lucky είναι άλαλος. Ο Pozzo δεν θυμάται τους δύο άντρες από την προηγούμενη νύχτα. Καθώς φεύγουν ο Vladimir και ο Estragon συνεχίζουν να περιμένουν.
Λίγο αργότερα έρχεται πάλι το αγόρι το οποίο τους λεει πάλι ότι ο Godot δεν θα έρθει, επιμένει όμως ότι την προηγούμενη νύχτα δεν τους είχε μιλήσει. Το αγόρι απομακρύνεται και οι δύο άντρες αποφασίζουν να φύγουν αλλά κανείς τους δεν κινείται μέχρι που το έργο τελειώνει.

Vladimir – Act II

 «Ας μην χάνουμε τον χρόνο μας σε αυτήν την μάταιη κουβέντα. Ας κάνουμε κάτι όσο ακόμα έχουμε την ευκαιρία. Δεν έχουν κάθε μέρα την ανάγκη μας. Όχι βέβαια ότι εμείς προσωπικά είμαστε απαραίτητοι. Κι άλλοι θα μπορούσαν να κάνουν το ίδιο με εμάς, ίσως καλύτερα. Σε όλη την ανθρωπότητα απευθύνονται, ακόμα οι κραυγές τους αντηχούν στ αυτιά μας. Αλλά σε αυτό το μέρος και αυτήν την χρονική στιγμή όλη η ανθρωπότητα είμαστε εμείς είτε μας αρέσει είτε όχι. Ας το εκμεταλλευτούμε λοιπόν πριν να είναι πολύ αργά. Ας παρουσιάσουμε σωστά για μια φορά το βρωμερό γένος  το οποίο μια σκληρή μοίρα μας παρέδωσε. Τι λες κι εσύ; Είναι αλήθεια πως όταν με σταυρωμένα χέρια ζυγίζουμε τα υπέρ και τα κατά δεν είμαστε λιγότερο αξιόπιστοι στο είδος μας. Η τίγρη είναι προορισμένη να βοηθάει το είδος της χωρίς την παραμικρή σκέψη διαφορετικά γλιστράει βαθιά μες στους θάμνους. Αλλά αυτή δεν είναι η ερώτηση. Τι κάνουμε εδώ, αυτή είναι η ερώτηση. Και είμαστε ευλογημένοι γιατί σ αυτό μπορούμε να απαντήσουμε. Μες σε όλη αυτή την τεράστια σύγχυση ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο. Περιμένουμε τον Godot να έρθει ...»

 

Απόσπασμα από το δοκίμιο του Michael Sinclair για το έργο

Ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι μια αναπάντητη ερώτηση. Μοιάζει αδύνατο να βρεθεί μια απάντηση διότι δεν γνωρίζουμε ούτε που να ψάξουμε ούτε ποιόν να ρωτήσουμε. Η ύπαρξη, σε μας, φαίνεται σαν να έχει επιβληθεί πάνω μας από κάποια άγνωστη δύναμη. Δεν υπάρχει κάποιο φανερό νόημα σ αυτήν και όμως υποφέρουμε ως αποτέλεσμα. Ο κόσμος φαίνεται τελείως χαοτικός. Γι αυτό προσπαθούμε να επιβάλλουμε κάποιο νόημα μέσα από πρότυπα και κατασκευασμένους σκοπούς για να αποσπάσουμε τους εαυτούς μας από το γεγονός πως η ύπαρξη  μας είναι απελπιστικά ανεξιχνίαστη. Το «Περιμένοντας τον Γκοντό» είναι ένα έργο που συλλαμβάνει αυτό το συναίσθημα και την άποψη για τον κόσμο και το χαρακτηρίζει με αρχέτυπα που συμβολίζουν την ανθρωπότητα και την συμπεριφορά της όταν αντιμετωπίζει αυτήν την γνώση. Σύμφωνα με το έργο, μια ανθρώπινη ζωή εξαρτάται τελείως από το τυχαίο και  κατ’ επέκταση ο χρόνος είναι χωρίς νόημα. Το πόσο τυχαία είναι μια ανθρώπινη ζωή καθορίζεται πολύ νωρίς στο έργο όταν ο Vladimir αναφέρεται στους δύο κλέφτες που είχαν σταυρωθεί μαζί με τον Χριστό. «Ο ένας από αυτούς σώθηκε. Είναι ένα λογικό ποσοστό». Η ιδέα του ποσοστού είναι σημαντική γιατί δείχνει πως είναι καθορισμένη η μοίρα της ανθρωπότητας. Είναι τυχαία και υπάρχει μια ποσοστιαία τύχη κατά την οποία μια ανθρώπινη ζωή μπορεί είτε να σωθεί είτε να καταδικαστεί.
Ο κόσμος στο έργο δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο, το οποίο και συμβολίζει το χάος σαν την κυριαρχούσα δύναμη στον κόσμο. Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη σειρά των γεγονότων. Το δέντρο το οποίο ήταν γυμνό την προηγούμενη μέρα, την επόμενη είναι γεμάτο φύλλα. Οι δύο άντρες γυρνούν κάθε μέρα στο ίδιο σημείο περιμένοντας τον Godot. Κανείς δεν θυμάται τι ακριβώς έγινε την προηγούμενη μέρα. Η νύχτα πέφτει απότομα και ο Godot δεν έρχεται. Όλο το σκηνικό του έργου είναι γραμμένο έτσι ώστε να δείξει πως ο χρόνος είναι τυχαίος και κατ επέκταση και η ανθρώπινη ζωή βασίζεται στην τύχη.
Στο τέλος της δεύτερης πράξης, ο Vladimir, που είναι ο πιο φιλοσοφημένος από τους δύο άντρες, υποψιάζεται την αλήθεια : πως ποτέ δεν θα συναντήσουν τον Godot, και πως είναι απλά ένας περισπασμός από τις άχρηστες ζωές τους και το μόνο που μπορεί να προβλέψει είναι πως όταν το αγόρι ξαναέρθει θα τους πει ακριβώς το ίδιο πράγμα «Ο Godot δεν θα έρθει σήμερα. Θα έρθει αύριο». Σ εκείνο το σημείο ο Vladimir καταλαμβάνεται από κατάθλιψη γιατί αντιλαμβάνεται την αλήθεια. Είναι η κορυφή του έργου και το πιο τραγικό μέρος. O Vladimir αντιλαμβάνεται πως είναι παγιδευμένος και ότι πρέπει να επιμείνει στην ψευδαίσθηση, πως δεν έχει άλλη επιλογή. Αυτός είναι και ο ορισμός του «συνεχίζω» για την ανθρωπότητα. Δεν υπάρχει νόημα. Αλλά είναι η μόνη επιλογή.

Επιμέλεια – απόδοση στα ελληνικά Μαρία Ροδοπούλου

Πηγές wikipedia, sparknote.com, samuelbeckett.com