[Η γυναίκα μπροστά στον καθρέφτη] Henri de Toulouse – Lautrec ~ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

"I have tried to do what is true and not ideal" Lautrec

Ένας αριστοκράτης, αλκοολικός νάνος γνωστός για την προκλητική ζωή του, ο Henri de Toulouse – Lautrec δημιούργησε μια τέχνη η οποία ήταν συνυφασμένη με την διάσημη ζωή του. Η καριέρα του κράτησε μόνο μια δεκαετία και συνέπεσε με δύο σπουδαίες εξελίξεις στο Παρίσι προς το τέλος του 19^ου αιώνα : την γέννηση της μοντέρνας εκτύπωσης και την αποθέωση της κουλτούρας της νυχτερινής ζωής. Τα πόστερ του Lautrec προώθησαν τους καλλιτέχνες της Μονμάρτρης ως διασημότητες και ανέβασαν το επίπεδο της λιθογραφία στο βασίλειο της υψηλής τέχνης. Οι πίνακές του με τους χορευτές και τις πόρνες είναι προσωπικοί κι ανθρώπινοι, αποκαλύπτοντας την θλίψη και το χιούμορ κάτω από την πούδρα και τα τεχνητά φώτα. Αν και πέθανε πολύ νέος (36 ετών) εξαιτίας των επιπλοκών που είχε από τον αλκοολισμό και την σύφιλη, η επιρροή του ήταν μακράς διαρκείας. Θα ήταν δίκαιο να πούμε πως χωρίς τον Lautrec, δεν θα υπήρχε ο Andy Warhol.

Ο Lautrec ξεκίνησε να σχεδιάζει σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν οι συχνές αρρώστιες τον κρατούσαν στο κρεβάτι, στο οικογενειακό κτήμα στην Νότια Γαλλία. Το αγαπημένο του, εφηβικό θέμα ήταν τα άλογα. Αυτό προφανώς προερχόταν από την επιρροή του πρώτου του δασκάλου, Rene Princeteau(1844-1914), που ήταν στενός οικογενειακός φίλος και κωφάλαλος ο οποίος ζωγράφιζε πίνακες με σπορ. Η αγάπη του Lautrec για τα άλογα κράτησε σε όλη του την καριέρα όπως φαίνεται σε πίνακα του το 1899 «At the circus : The Spanish Walk», ένα από τα χρωματιστά σκίτσα που o Lautrec ζωγράφισε από μνήμης κατά την διάρκεια παραμονής του σε ένα σανατόριο,  και τα πρόσφερε στους γιατρούς σαν απόδειξη της βελτίωσης της υγείας του.

Εξαιτίας μιας γενετικής ανωμαλίας προερχόμενη από τον όμαιμο γάμο των γονιών του (ήτανπρώτα ξαδέρφια) τα πόδια του Lautrec σταμάτησαν να μεγαλώνουν αφότου έσπασε τους μηρούς του κατά την διάρκεια κάποιου ατυχήματος στην παιδική του ηλικία. Σαν ενήλικας είχε κανονικό σώμα αλλά τα πόδια του ήταν τα κοντόχοντρα πόδια ενός νάνου και χρησιμοποιούσε μπαστούνι για το περπάτημα. Ο Lautrec ισοφάριζε την σωματική του παραμόρφωση με το αλκοόλ και με μια καυστική αυτοκριτική. Τον γοήτευε η περιθωριακή κοινωνία και οι καρικατούρες του μπορούν εν μέρει να εξηγηθούν από την δική του σωματική δυσμορφία.
Το 1882 ο Lautrec μετακόμισε στο Παρίσι όπου σπούδασε ζωγραφική στο ατελιέ δύο πανεπιστημιακών ζωγράφων, τον Leon Bonnat (1833-1922) και τον Fernard Cormon(1845-1924) ο οποίος δίδαξε επίσης τον Emile Bernard (1868-1941) και τον Vincent Van Gogh (1853-1890). O Lautrec σύντομα άρχισε να ζωγραφίζει στην ύπαιθρο, όπως οι ιμπρεσιονιστές και πολλές φορές ζωγράφισε ανθρώπους στον κήπο του γείτονα του, Pere Forest συνταξιούχος φωτογράφος, στην Μονμάρτρη. Ένα από τα αγαπημένα του μοντέλα ήταν μια πόρνη της οποίας το ψευδώνυμο ήταν Χρυσή Περικεφαλαία, την οποία βλέπουμε στον πίνακα “The Streetwalker”. O Lautrec αραίωνε τα λάδια του με νέφτι ή βενζίνη κάτι που έδειχνε φανερά την χαλαρή, σκιαγραφική πινελιά του. Η μεταφορά αυτού του πλάσματος της νύχτας στο λαμπερό φως της ημέρας, η ωχρή επιδερμίδα της και τα βαμμένα μαλλιά της, συγκρούεται με το νατουραλιστικό περιβάλλον – σημάδια της αγάπης του Lautrec για τα σκιώδη κι ακόλαστα θέματα. Αργότερα αφιέρωσε μια ολόκληρη σειρά πινάκων με τον τίτλο “Elles”, που δείχνουν την ζωή μέσα σε ένα πορνείο.

Ο Lautrec σύντομα έγινε ο κυριότερος καλλιτέχνης των πόστερ στο Παρίσι και συχνά έπαιρνε δουλειές για να διαφημίζει διάσημους καλλιτέχνες μέσω των πόστερ του. μία από τις αγαπημένες του σταρ ήταν η Yvette Guilbert που τα τραγούδια της τα έλεγε μισά τραγουδώντας και μισά μιλώντας. Είχε κατακόκκινα μαλλιά, στενά χείλη, ψηλή λιπόσαρκη σιλουέτα και φορούσε πάντα μαύρα μέχρι τον αγκώνα γάντια. Παρόλο που το κεφάλι της είναι κομμένο σε ένα πόστερ, Divan Japonais, η κορμοστασιά της και τα διάσημα γάντια της δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία. Παρομοίως, τα λυπημένα χαρακτηριστικά και η απόμακρη συμπεριφορά της τραγουδίστριας Jane Avril, που κάθεται στο κέντρο της εικόνας φορώντας ένα από τα διάσημα, περίεργα καπέλα της, αποτυπώθηκαν από την αποκρυσταλλωμένη άποψη του Lautrec. Υπερβάλλοντας τα χαρακτηριστικά αυτών των γυναικών, ο Lautrec απόδωσε την ουσία της προσωπικότητας τους.
Το στυλ και το περιεχόμενο στα πόστερ του Lautrec επηρεαστήκαν βαθιά από τις στάμπες της γιαπωνέζικης ukiyoe. Περιοχές με ουδέτερα χρώματα δεμένα με δυνατές σκιαγραφίες, κομμένες συνθέσεις και λοξές γωνίες βρίσκονται στα έργα Γιαπωνέζων καλλιτεχνών όπως ο Katsushika Hokusai(1760-1849) και Ando Hiroshige(1797-1858).
Τα πόστερ του Lautrec συχνά επιδεικνύουν εκθαμβωτικά εφέ όπως βρίσκουμε στις λιθογραφίες προς το τέλος του 19^ου αιώνα. Συχνά χρησιμοποιεί την τεχνική του διάσπαρτου μελανιού, μια τεχνική γνωστή ως crachis και την οποία βλέπουμε σε μια σειρά από πόστερ που απεικονίζουν την Miss Loïe Fuller, μια Αμερικανίδα διάσημε στο Παρίσι για τις παραστάσεις της οι οποίες συνδύαζαν χορό και πολύχρωμα, τεχνητά φώτα.

Η καυστική απεικόνιση μιας πόρνης στον πίνακα «Woman before a mirror” προσφέρει μια

εναρμόνιση με την εκθαμβωτική και πληθωρική Fuller. Η γυναίκα, γυμνή εκτός από τις μαύρες κάλτσες της, στέκεται με ίσια πλάτη καθώς κοιτάζεται στον καθρέφτη, εξετάζοντας ατάραχη το σώμα της. Ο Lautrec δεν την παρουσιάζει ούτε ως ηθικό πρόσωπο ούτε ως ρομαντική ηρωίδα αλλά σαν γυναίκα με σάρκα και οστά ικανή για χαρά και λύπη όπως ο καθένας. Η ευθύτητα και ο ρεαλισμός του πίνακα δείχνει την αγάπη  και την γενναιοδωρία του Lautrec για τις γυναίκες είτε ήταν διάσημες είτε ήταν πόρνες

Study for "Elles" (Woman in a Corset) 1896

La grosse Maria, Vénus de Mintmartre

 

 

 

 

 

 

 

Οι πίνακες είναι από το www.toulouse-lautrec-foundation.org
Πηγή κειμένων : Cora Michael – metmuseum.org

Επιμέλεια κειμένων – απόδοση στα ελληνικά Μαρία Ροδοπούλου