[Σκλάβοι πολιορκημένοι] του Κώστα Βάρναλη ~ ΠΟΙΗΣΗ

"Αχ, που’ σαι νιότη, που ‘δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος"

O Κώστας Βάρναλης (1874- 1974) ήταν Έλληνας λογοτέχνης. Έγραψε ποιήματα, αφηγηματικά έργα, κριτική και μεταφράσεις. Τιμήθηκε το 1959 με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν.

Οι «σκλάβοι πολιορκημένοι» όπως και «ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική» και το πρώτο σχεδίασμα της «Αληθινής Απολογίας του Σωκράτη» γράφτηκαν στην Γαλλία ύστερα από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ο θάνατος κι η καταστροφή είχαν ξυπνήσει τις συνειδήσεις των λαών και σκορπίσει στους τέσσερις ανέμους τα ψέφτικα συνθήματα των ιμπεριαλιστών. Οι «Σκλάβοι πολιορκημένοι» είναι στην ουσία τους ένα έργο αντιπολεμικό και αντιιδεαλιστικό.

 Οι "Σκλάβοι πολιορκημένοι" είναι η τρίτη συλλογή που δημοσίευσε αυτοτελώς ο Βάρναλης.

Οι δύο προηγούμενες είναι οι "Κηρήθρες" (1905) και "Το Φως που καίει..." (1922).

Πρόλογος

Πάλι μεθυσμένος είσαι, δυόμιση η ώρα της νυχτός.
Κι αν τα γόνατά σου τρέμαν, εκρατιόσουνα στητός
μπρος στο κάθε τραπεζάκι . – «Γειά σου Κωνσταντή βαρβάτε!»

-         Καλησπερούδια αφεντικά, πως τα καλοπερνάτε;

Ένας σου ‘δινε ποτήρι κι άλλος σου έδινεν ελιά.
Έτσι πέρασες γραμμή της γειτονιάς τα καπηλειά.
Κι αν σε πείραζε κανένας, - άχ εκείνος ο Τριβέλας! –

Έκανες, πως δεν ένιωθες και πάντα εγλυκογέλας.

Χτες και σήμερα ίδια κι όμοια, χρόνια μπρος, χρόνια μετά…
Η ύπαρξή σου σε σκοτάδια όλο πηχτότερα βουτά.
Τάχα η θέληση σου λίγη, τάχα ο πόνος σου μεγάλος;

Αχ, που’ σαι νιότη, που ‘δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος!

Οι πόνοι της Παναγιάς (απόσπασμα)

Που να σε κρύψω γιόκα μου να μην σε φτάνουν οι κακοί;

Σε ποιό νησί του Ωκεανού, σε ποιάν κορφή ερημική;

Δεν θα σε μάθω να μιλάς και τ' άδικο φωνάξεις.

Ξέρω πως θα' χεις καρδιά τόσο καλή και τόσο γλυκή,

που μες στα βρόχια της βροχής ταχιά θενά σπαράξεις.

Ώχου μου μπήγεις στην καρδιά χίλια μαχαίρια και σπαθιά.

Στην γλώσσα μου ξεραίνεται το σάλιο, σαν πικρή αψιθιά!

- Ω πώς βελάζεις ήσυχα, κοπάδι εσύ βουνίσιο... - 

Βοηθάτε, ουράνιες δυνάμεις, κι ανοίχτε μου την πιο βαθιά

την άβυσσο, μακριά από τους λύκους να κρυφογεννήσω!

Η αγωνία του Ιούδα(απόσπασμα)

Μια από εκείνες τις ανοιξιάτικες βραδιές, που η κουφόβραση

κι η πνιγούρα μαζί με τις μακρινές αστραπές μηνάνε καταιγίδα.

Ο Ιούδας ξέκοψε, κατά την συνήθεια του, από τους άλλους 

συντρόφους, που κρυμμένοι μέσα σ' ένα αμπέλι μοιράζονται 

ό, τι αυτός κατάφερε να έβρει για φαγητό. Και προσέφχονται.

Ο ορισμένος από τις Γραφές παράνομος μαθητής ανέβηκε πάνου

σ' έναν λόφο από άμμο. Μορφή αχαμνή, νέος ακόμα, φαίνεται

να έχει πολύ υποφέρει.

Για πρώτη φορά ο πόνος κι η απελπισιά καθαρίζουν έτσι καλά

τη σκέψη του και της δίνουν μια τραγική στροφή.

Τα χείλη του, καθώς τα σφίγγει, παίρνουνε θαρρείς το σκήμα

του φιλιού.

"Για σας, μανάδες κι αδερφοί, και τώρα κι ύστερα σιγά

θα κάνω απόψε, που νογώ, της ανταρσίας το κρίμα.

Και ξέρω τι καταλαλιά την μνήμη μου θα κυνηγά.

Αν δεν πετύχει τούτο δα το πρώτο μέγα βήμα,

θα πουν οι έμποροι θεών "Τον πρόδωσε για χρήμα" ".

Η Χαρά του πολέμου (απόσπασμα)

 
Η σκιά ένος Κλέφτη από τα περασμένα

Καλοί μου χρόνοι, αλλοτινοί!

Μεγάλοι κι αψηλοί ουρανοί!

Ίσα μπάλα, δίκιο χέρι,

πάντα πλούσιο μεσημέρι.

Κλεισούρες, έλατα, κορφές...

με χίλιες κάνουλες κρυφές

ο σκοπός σου κατεβαίνει

ζήση μου τραγουδημένη.

Πως παίρναμε όλοι το κλαρί

σίντα του κούκου η βραχνιερή

η κραξιά μας εκαλούσε 

κι η τριανταφυλλιά ν-εσκούσε.

σεινάμενοι, κουνάμενοι

- γειά σου, μανούλα κλάμενη! -

με ντουφέκι τυχερό

με λαγούτον ηχερό.

.....

Μα δεν ξεχνά η καρδιά πιστή

πως έχει να λογαριαστεί 

με τον Κίτσο, με τον Γιάννη

που αδερφούς η Ανάγκη κάνει.

 πηγή: "Κώστας Βάρναλης Σκλάβοι Πολιορκημένοι" εκδ. Κέδρος, 1990