[Γιάννης Σκαρίμπας Ο Ιδιότυπος] ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Αν και Ρουμελιώτικης καταγωγής ο Σκαρίμπας συνέδεσε το όνομά του και το έργο του με την Χαλκίδα όπου είχε εγκατασταθεί μόνιμα πολλά χρόνια. Γεννημένος το 1899 πρωτοεμφανίστηκε στην λογοτεχνία το 1930 με την συλλογή του "Καϋμοί στο Γριπονήσι" που εντυπωσίασε αμέσως για το ιδιαίτερο ύφος του συγγραφέα. Στην συνέχεια παρουσίασε το "Θείο Τραγί" το 1932, το πρώτο του μυθιστόρημα το 1935, κατόπιν το "Σόλο του Φιγκαρό", 1938,  "Το Βατερλώ δύο γελοίων", 1959, τρεις νουβέλες κάτω από τον γενικό τίτλο "Η μαθητευόμενη των τακουνιών",1961, τα διηγήματα στις συλλογές "Τυφλοβδομάδα στην Χαλκίδα",1973, "Τρεις άδειες καρέκλες", 1976, και το έργο "Φυγή προς τα εμπρός. Χρονικό από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο",1975 κ.α. Απεβίωσε στην Χαλκίδα το 1984. 


Πέρα από την πεζογραφία ο Σκαρίμπας διοχέτευσε το ιδιότυπο ύφος του και τις κάποτε παράδοξες ιδέες του στην ποίηση με τις συλλογές "Ουλαλούμ",1946, "Εαυτούληδες", 1952, "Βοϊδάγγελοι", 1968, το θεατρικό έργο "Ήχος του Κώδωνος", 1951, "Αντικαραγκιόζης ο Μέγας", 1977 και διάφορα άλλα θεατρικά έργα μέχρι το τέλος της ζωής του.  Εξάλλου από την αμφισβήτησή του για την παρουσίαση της νεώτερης ελληνικής ιστορίας μας, πήγασε και το τρίτομο έργο του "Το '21 και η αλήθεια".
Η δημιουργία του Σκαρίμπα αποτελεί μοναδική περίπτωση στον ελληνικό χώρο που ξαφνιάζει και εντυπωσιάζει τον αναγνώστη με την νέα αντιμετώπιση του έντεχνου λόγου ειδικότερα αλλά και της ζωής γενικά όπως φωτίζεται από το περιεχόμενο και τα θέματα των έργων του. Αν συχνά μεταχειρίζεται στην έμπνευσή του βιώματα από τον γύρω κόσμο, ο λογοτέχνης τα διυλίζει μέσα από μια πρωτότυπη κοσμοθεωρία αποδίνοντάς τα με ένα απόλυτο προσωπικό ύφος.

Πνεύμα καυστικό, με δριμύτατη διάθεση ελέγχου απέναντι σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής μεταχειρίζεται το κωμικό που φτάνει κάποτε στον οξύτατο σαρκασμό - για να χτυπήσει τα ελαττώματα των ανθρώπων και να διορθώσει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας. Οι ήρωές του ειλικρινείς και αυθόρμητοι, ταιριασμένες συχνά φιγούρες με τον Καραγκιόζη που ιδιαίτερα απασχόλησε τον Σκαρίμπα, παλεύουν να ισορροπήσουν τους εσωτερικούς τους κλυδωνισμούς στην ισοπεδωμένη και ακίνητη ζωή της καθημερινότητας. 

Ο Σκαρίμπας επέβαλλε την παράλογη έκφραση και την υπερρεαλιστική σχεδόν αφήγηση στα έργα του. Ανάλογη με το περιεχόμενο παρουσιάζεται και η μορφή των κειμένων του, ποιητικών και πεζών. Ύφος λιτό με λέξεις και φράσεις σπασμένες που εξαρθρώνουν το νόημα του λόγου, χιούμορ πηγαίο που συναλλάσεται με τον σαρκασμό, λέξεις και εκφράσεις δημοτικές ή λόγιες συνδυασμένες όμως με ένα έντονο πάθος που δονεί όλη του την έκφραση και δημιουργεί τον ιδιότυπο, μοναδικό και αμίμητο λόγο του, που φανερώνει σε έκταση την ιδιαίτερη ποιότητα της δημιουργικής δουλειάς του Σκαρίμπα.

Φαντασία (από την συλλογή Ουλαλούμ)

Νάναι σα να μας σπρώχνει ένας αέρας μαζί

προς έναν δρόμο φιδωτό που σβεί στα χάη,

και σένα του καπέλου σου πλατειά και φανταιζί

κάποια κορδέλα του τρελά να χαιρετάει

Και ναν’ σαν κάτι να μου λές, κάτι ωραίο κοντά

γι’ άστρα, τη ζώνη που πηδάν των νύχτιων φόντων,

κι αυτός ο άνεμος τρελά-τρελά να μας σκουντάς

όλο προς τη γραμμή των οριζόντων.

Κι όλο να λες, να λες, στα βάθη της νυκτός

για ένα – με γυάλινα πανιά – πλοίο που πάει

όλο βαθιά, όλο βαθιά όσο που πέφτει εκτός:

έξω απ’ τον κύκλο των νερών στα χάη.

Κι όλο να πνέει να μας ωθεί αυτός ο άνεμος μαχί

περ’ από τόπους και καιρούς έως ότου- φως μου –

(καθώς τρελά θα χαιρετάει κειν’ η κορδέλα η φανταιζί)

Βγούμε απ’ την τρικυμία αυτού του κόσμου.

Εαυτούληδες (από την ομώνυμη συλλογή)

Ως ωραία ήταν μου απόψε η λύπη,
ήρθαν όλα σιωπηλά χωρίς πάθη
και με ήβραν —χωρίς κανέν' να μου λείπει—
τα λάθη.

Κι ως τα γνώρισα όλα-μου γύρω — μπραμ-πάφες
όλα κράταγαν, τρουμπέτες και βιόλες
—ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ που με βλέπαν, oι γκάφες-
μου όλες.

A!... τι θίασος λίγον τι από αλήτες
μουζικάντες μεθυσμένους και φάλτσους,
έτσι ως έμοιαζαν — με πρισμένες τις μύτες—
παλιάτσους.

Και τι έμπνευση να μου δώσουν τη βέργα
μπρος σε τρίποδα με κάντα μυστήρια,
όπου γράφονταν τ' αποτυχημένα-μου έργα
—εμβατήρια!

Α... τι έμπνευση!... Μαιτρ του φάλτσου 'γώ πάντα,
με τη βέργα-μου τώρα ψηλά —λέω— με τρόμους
νά, με δαύτη-μου να παρελάσω τη μπάντα
στούς δρόμους.

Kι ως πισώκωλα θα παγαίνω πατώντας,
μες σε κόρνα θα τα βροντούν και σαντούρια
οι παλιάτσοί-μου — στον αέρα πηδώντας —
τα θούρια.

πηγή : Ιστορία της Ν.Λογοτεχνίας