Η Φαλακρή τραγουδίστρια

[πάμε θέατρο]

[Η Φαλακρή τραγουδίστρια] του Ευγένιου Ιονέσκο, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Κομνηνού

στο Θέατρο Βικτώρια, Μαγνησίας 5 & Γ. Σεπτεμβρίου 119, Αθήνα

_γράφει ο  Κορνήλιος Ρουσάκης

Μια ξεκαρδιστική «τραγωδία της γλώσσας»

Η Φαλακρή τραγουδίστρια, το πρώτο έργο του Ευγένιου Ιονέσκο, γράφτηκε το 1948, μετά την προσπάθεια του συγγραφέα να μάθει αγγλικά με μια μέθοδο άνευ διδασκάλου. Οι προτάσεις γραμματικής ήταν τόσο ανούσιες και το νόημά τους τόσο αυτονόητο. Οι γλωσσικές κοινοτοπίες και η επαναληπτικότητα των λέξεων, με την εκπληκτική απλότητα και την αλήθεια τους, κέρδισαν την προσοχή του Ιονέσκο. Στα μαθήματα αυτά, οι Σμιθ συζητούν μεταξύ τους λέγοντας πόσα χρόνια είναι παντρεμένοι και πόσα παιδιά έχουν, ενώ στα πιο προχωρημένα επίπεδα οι Σμιθ συνομιλούν με ένα άλλο ζευγάρι, τους Μάρτιν, ανταλλάσοντας το ίδιο ανιαρές πληροφορίες.

Ο Ιονέσκο έμαθε πράγματα που πάντα γνώριζε, αλλά ποτέ δεν είχε σκεφτεί σοβαρά – όπως για παράδειγμα πως το πάτωμα είναι κάτω και το ταβάνι πάνω! Όταν άρχισε να καταγράφει λέξεις στο σημειωματάριο του, αυτές φαίνονταν σαν να χάνουν την αρχική τους σημασία. Τα κλισέ και οι κοινοτοπίες μεταμορφώνονταν σε ψευδο-κλισέ κα μισές αλήθειες, μετατρέπονταν σε άγρια παρωδία και καρικατούρα. Η γλώσσα αποτυπωνόταν μέσα από θραύσματα λέξεων. Συγκλονισμένος από αυτή την παράξενη και «ενοχλητική» εμπειρία, ο Ιονέσκο αποφάσισε να την μετατρέψει σε θεατρικό κείμενο, να γράψει μια «τραγωδία της γλώσσας». Και έγραψε τη φαλακρή τραγουδίστρια!

Ο Ιονέσκο, ο οποίος είχε ξεκινήσει το έργο αυτό εν είδη πειράματος, έμεινε έκπληκτος με το αποτέλεσμα. Το θεατρικό κοινό αποδέχτηκε το έργο του, βρίσκοντάς το ξεκαρδιστικό και γεμάτο νόημα. Οι διάλογοι παρουσίαζαν την παντελή έλλειψη πνεύματος και ιδεών, μέσα σε ένα κλίμα ανίας. Οι χαρακτήρες του είναι θύματα της ίδιας τους της γλώσσας, αιχμάλωτοι της καθημερινότητας, δύτες σε μια θάλασσα της μοναξιάς, των επιφανειακών σχέσεων και των βαρετών συνανθρώπων. Οι Σμιθ και οι Μάρτιν δεν είναι σε θέση να συνομιλήσουν, διότι έχουν καταναλώσει όλες τους τις ιδέες, και δεν είναι σε θέση να νιώσουν κανένα συναίσθημα.

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 11 Μαΐου 1950 στο Theatre des Noctambules, σε σκηνοθεσία Nicolas Bataille. Στην αρχή πέρασε απαρατήρητο, αλλά σύντομα κέρδισε την επιδοκιμασία κοινού και κριτικών. Από τη δεκαετία του 60 έχει περάσει στη σφαίρα του κλασικού και θεωρείται σημαντικό δείγμα του θεάτρου του Παραλόγου.

__________________________

Τώρα στη θεατρική σκηνή

Η φαλακρή τραγουδίστρια του Ευγένιου Ιονέσκο, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Κομνηνού

Το έργο είναι μια ντανταϊστική κωμωδία, μια άγρια σάτιρα που χλευάζει το παράλογο στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της οποίας αυτό που λέγεται είναι κατ’ απόλυτη κυριολεξία.

Ο Ιονέσκο τοποθέτησε τέσσερις ανθρώπους επί σκηνής, τους απογύμνωσε από οποιαδήποτε προσωπικότητα, πρωτοβουλία ή ευθύνη, τους κλείδωσε στον κώδικα της εικόνας και των συμβάσεων τους και τους έβαλε κατόπιν να συναντηθούν και να συνεννοηθούν. Και σα να μην έφτανε αυτό, τους πρόσθεσε τον ατίθασο χαρακτήρα μιας καμαριέρας, ενώ στη μέση περίπου του έργου τους στέλνει κι έναν απρόσκλητο επισκέπτη. Έναν πυροσβέστη, που έχει πάρει σβάρνα τα σπίτια της περιοχής και ψάχνει… μια πυρκαγιά.

Μετάφραση: Γιώργος Πρωτοπαπάς, σκηνικά-κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης,

Μουσική-visuals: Ανδρέας Τρούσσας, χορογραφίες: Aλέξανδρος Γκόντοβος.

Παίζουν: Ζώγια Σεβαστιανού, Γιώργος Σουξές, Μαρίνα Πολυμέρη, Μελέτης Γεωργιάδης, Χαρά Τσιώλη, Αναστάσης Κολοβός.

info

Που: Θέατρο Βικτώρια, (Μαγνησίας 5 & Γ. Σεπτεμβρίου 119, Αθήνα)

Πότε: Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 20:00.

Πόσο: 12, 10 (τηλεφωνική προκράτηση), 8 (νεανικό έως 30 ετών), δωρεάν για τους ανέργους.