O Μέγας Ανατολικός του Ανδρέα Εμπειρίκου

Ο Μέγας Ανατολικός που είναι το έργο ζωής του ποιητή άρχισε να γράφεται το 1945 και ολοκληρώνεται το 1970. Το μυθιστόρημα αποτελείται από 100 κεφάλαια που συγκροτούν 5 μέρη και εκδόθηκε σε 8 τόμους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και τολμηρότερο μυθιστόρημα της ελληνικής γλώσσας.

Το θέμα του μυθιστορήματος είναι το παρθενικό ταξίδι του υπερωκεανείου «Μέγας Ανατολικός» από την Αγγλία στην Αμερική, τον Μάιο του 1867. Επιβάτες πάσης τάξεως και επαγγέλματος και πλήρωμα διαπλέουν τον Ατλαντικό μέσα στην ηδονική κιβωτό, απολαμβάνοντας όλες τις μορφές του έρωτα και άνευ όρων. Επηρεασμένοι από ένα πρωτογενή ερωτισμό που εκλύει το ίδιο το υπερωκεάνειο ζουν, κατά τον δεκαήμερο πλου, την απόλυτη ελευθερία και ηδονή για να καταλήξουν σε μια ανώτατη μορφή αθωότητας και ευτυχίας.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει για τον Μέγα Ανατολικό ότι η απώτερη αξία του δεν είναι στα περιγραφόμενα «βρίσκεται στην παναγαθοσύνη του ποιητή που διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου, πρωταγωνιστών ή κομπάρσων και αναεκπέμπεται αδιάκοπα στον αναγνώστη σαν είδος ευλογίας…. Ο Μέγας Ανατολικός ναυπηγήθηκε με τα υλικά του ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη. Σωστή πανσπερμία φυλών και εθνοτήτων ταξιδεύει με αντιπροσωπευμένα όλα τα στρώματα της κοινωνίας επάνω στο πρώτο αυτό υπερωκεάνειο. Κόμησσες που τις ακολουθούν στρατιές υπηρετών, παιδίσκες με γκουβερνάντες, ανώτατοι αξιωματικοί, γερουσιαστές, τυχοδιώκτες, χορεύτριες, υπνωτιστές, βιρτουόζοι του βιολιού, πυγμάχοι, νέγροι, σεΐχηδες, ως κι ο ίδιος ο Ιούλιος Βερν που εμφανίζεται κοντά στ’ άλλα και σαν συλλέκτης γραμματοσήμων. Δεν έχει κανένα νόημα να επιχειρήσω την από μνήμης ανάπλαση μιας οποιασδήποτε από τις σκηνές του ερωτικού περιεχομένου που συμβαίνουν μέσα σ’αυτήν την κιβωτό της ακολασίας (αν και κάποτε η εφευρετικότητά της αυτή καθαυτή θα’ταν αρκετή να εξάψει το ενδιαφέρον) εφόσον η γοητεία όλη, όπως καταλαβαίνει ο καθένας, έγκειται στο προσωπικό ύφος και στον ιδιάζοντα χειρισμό του θέματος. Εξάλλου η αποσιώπηση των πιο τολμηρών εκφράσεων θα μας οδηγούσε μοιραία σε μια πλήρη αποδυνάμωση της ίδιας της ουσίας του έργου».

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος γεννήθηκε το 1901 στη Μπραϊλα της Ρουμανίας και πέθανε στην Αθήνα το 1975. Είναι από τους κύριους εισηγητές της επιστήμης της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα με τον Δ.Κουρέτα και τον Ζ.Ζαβιτσιάνο, με την συνεργασία και την συνδρομή της Μαρίας Βοναπάρτη, Ο ίδιος άσκησε την ψυχαναλυτική πρακτική επί 16 χρόνια, από το 1935 έως το 1951. Τα «Ψυχαναλυτικά Κείμενα» εκδόθηκαν σχολιασμένα το 2001.

Εκδόσεις «Άγρα».